حوزه ریاست دانشگاه

هیئت امناء نماد خرد جمعی در تدبیر امور دانشگاه جهت تولید علم و توسعه کشور است

فلسفه وجودی هیأت های امناء به رسالت و مأموریت دانشگاهها مربوط می شود.
اصلی ترین رسالت مؤسسات آموزش عالی پژوهش و نظریه پردازی و تبدیل آن به آموزش و ارتقاء دانش و نهایتا تربیت نیروی انسانی ماهر، متخصص وکارآفرین و مولد ثروت می باشد.
تحقق هدف فوق با قوانین و مقررات پایدار و غیر قابل تغییر ممکن نیست. باید ساخاری برای این مؤسسات پیش بینی گردد تا فارغ از همه عوامل، عنداللزوم تصمیمات مقتضی اتخاذ نمایند. موضوع فوق باعث شده که در تمام کشورها مقررات خاصی وضع گشته و دانشگاهها از استقلال عمل بیشتری برخوردار گردند.
هیأت امناء در رأس ساختار سازمانی دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی، بالا‌ترین مرجع سیاست‌گذاری و تصمیم‌گیری بوده و مسئولیت های مهم و حساسی را بر عهده دارد پس از انقلاب شکوهمند اسلامی، شورای عالی انقلاب فرهنگی با تصویب قانون تشکیل هیأت های امناء دانشگاهها و موسسات آموزش عالی و پژوهشی شرایطی را فراهم نمود تا هیأت امناء بعنوان رکن اصلی دانشگاه، نقش فعال و سازنده در اداره امور دانشگاه ها را داشته و بتواند فارغ از قوانین و مقررات کشوری بر اساس نیازها و مشخصات دانشگاه تصمیم گیری نماید.
قانون تشکیل هیأت های امناء دانشگاهها و موسسات آموزش عالی و پژوهشی، در جلسات 181 و 183 مورخ 9 و 23 /12 /1367 شورای عالی انقلاب، فرهنگی به تصویب رسید.
لازم به ذکر است تا پایان سال 69 به رغم تصویب قانون تشکیل هیأت های امناء کماکان هیأت سه نفره جانشین هیأت امناء به فعالیت خود ادامه می داد. در دی ماه سال 1369 قانون نحوه انجام امور مالی و معاملاتی دانشگاهها و موسسات آموزش عالی و تحقیقاتی به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید که در تاریخ 1369/10/26 شورای نگهبان آن را تأیید نمود.
متعاقب آن دانشگاههای وابسته به وزارت علوم، تحقیقات و فنآوری و بهداشت، درمان و آموزش پزشکی به ایجاد هیأت های امناء در دانشگاهها و موسسات علمی و تحقیقاتی وابسته همت گماشتند.
ماده 49 قانون برنامه چهارم توسعه و ماده20 قانون برنامه پنجم توسعه و ماده 1 احکام دائمی برنامه های توسعه کشور مصوب 10 /11 /95 راه را برای هیأت امناء و وزارت متبوع هموارتر نمود؛ همچنین در همین راستا در سال ۱۳۹۰ کلیه دانشگاهها و مؤسسات در ساختار خود واحدی ستادی در حوزه ریاست مؤسسه بنام دبیرخانه هیأت امناء با تصویب هیأت امنای خود و تایید وابلاغ وزارت بوجود آوردند تا به عنوان بازوی ارتباطی بین اعضای اصلی، مسئولین دانشگاه و وزارت متبوع بوده و هماهنگی های لازم را برای پویایی هیأت امناء و اجرایی شدن مصوبات بوجود آورند.

تاریخچه تشکیل هیات امنای دانشگاههای علوم پزشکی

هیات امنا, برای اولین بار در ایران در اساسنامه دانشگاه شهید بهشتی (ملی سابق) مصوب 1339 به عنوان رکن اول دانشگاه مطرح شد. اما اولین دانشگاهی که دارای هیات امنا شد, دانشگاه شیراز (پهلوی سابق) است. براساس قانون تاسیس این دانشگاه که در سال 1343 به تصویب رسید, هیات امنا نماینده قانونی دانشگاه بود و کلیه امور علمی, فنی, آموزشی, مالی, اداری و استخدامی دانشگاه نیز زیر نظر آن اداره می‌شد
قانون تشکیل و اختیارات هیات امنای دانشگاه تهران در سال 1346 برای فراهم کردن تسهیلات لازم در امور اداری, مالی, سازمانی و استخدامی این دانشگاه به تصویب رسید.
اعضای هیات امنای دانشگاه تهران عبارت بودند از: نخست وزیر, وزیر دربار, وزیر آموزش و پرورش, وزیر دارایی, مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران, رئیس دانشگاه تهران, مدیرعامل سازمان برنامه, دبیرکل سازمان امور اداری و استخدامی کشور و 7 نفر از شخصیتهای فرهنگی, دانشگاهی و اقتصادی کشور که به پیشنهاد وزیر آموزش و پرورش و تصویب هیات دولت منصوب می‌شدند
در سال 1350, قانون هیاتهای امنای موسسات عالی علمی- دولتی به تصویب مجالس وقت رسید و براساس این قانون, دانشگاهها موظف شدند که هیات امنای مستقلی تشکیل دهند. هدف از این قانون ایجادهماهنگی و یکپارچگی بیشتر میان همه دانشگاهها و موسسات آموزش عالی بود.در سال 1353, قانون اصلاح پاره‌ای از مواد قانون هیاتهای امنای موسسات عالی علمی- دولتی در مجالس وقت به تصویب رسید. بر طبق این قانون وزارت علوم و آموزش عالی مکلف شد که برای هر یک از دانشگاههای دولتی و غیردولتی و موسسات آموزش عالی و پژوهشی دولتی, هیات امنایی با ترکیب و وظایف یکسان و طبق مقررات مربوطه تشکیل دهد.
بعد از پیروزی انقلاب اسلامی به استناد لایحه قانونی انحلال هیات های امنای دانشگاهها و موسسات آموزش عالی و پژوهشی اعم از دولتی و غیر دولتی وخصوصی مصوب13/12/1357وظایف واختیارات هیاتهای امنای کلیه دانشگاه ها وموسسات آموزش عالی منحل و وظایف و اختیارات هیاتهای امنای کلیه دانشگاهها و موسسات آموزش عالی طبق همین قانون به هیات 3 نفری جانشین هیات های امنا واگذار شد